Afty w jamie ustnej: przyczyny, objawy i skuteczne leczenie
Co to są afty i jak je rozpoznać?
Afty w jamie ustnej to niewielkie, bolesne owrzodzenia pojawiające się na błonie śluzowej jamy ustnej. Najczęściej występują na wewnętrznej stronie policzków, warg, na języku, a także na podniebieniu miękkim. Rozpoznać je można po charakterystycznym wyglądzie: są okrągłe lub owalne, otoczone czerwoną obwódką i posiadają żółtawy lub białawy środek. Ból, który powodują afty, może utrudniać jedzenie, picie i mówienie. Wielkość aft bywa różna – od bardzo małych (afta minor), do większych, osiągających nawet kilka centymetrów średnicy (afta major).
Dlaczego pojawiają się bolesne owrzodzenia w ustach?
Przyczyny powstawania aft w jamie ustnej nie są do końca poznane. Uważa się, że wpływ na ich rozwój mają czynniki genetyczne, osłabienie odporności, stres, urazy mechaniczne (np. spowodowane szczoteczką do zębów), alergie pokarmowe, niedobory witamin (szczególnie witaminy B12, żelaza i kwasu foliowego), a także niektóre choroby, takie jak celiakia czy choroba Leśniowskiego-Crohna. Czasami afty pojawiają się również u kobiet w okresie menstruacji.
Domowe sposoby na złagodzenie dolegliwości
W przypadku aft w jamie ustnej leczenie ma przede wszystkim na celu złagodzenie bólu i przyspieszenie gojenia. W łagodnych przypadkach pomocne mogą być domowe sposoby. Płukanie jamy ustnej roztworem soli (łyżeczka soli na szklankę ciepłej wody) działa antyseptycznie i łagodzi ból. Innym skutecznym sposobem jest stosowanie naparu z rumianku lub szałwii, które mają działanie przeciwzapalne. Unikaj spożywania kwaśnych, ostrych i twardych potraw, które mogą podrażniać afty.
Preparaty dostępne bez recepty
W aptekach dostępne są różne preparaty bez recepty, które mogą pomóc w leczeniu aft w jamie ustnej. Są to m.in. żele, płyny do płukania ust, aerozole i pasty zawierające substancje o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym i antyseptycznym. Preparaty te tworzą warstwę ochronną na powierzchni afty, zmniejszając ból i przyspieszając gojenie. Warto wybierać te, które zawierają kwas hialuronowy, ponieważ wspomaga on regenerację błony śluzowej.
Kiedy udać się do lekarza stomatologa?
W większości przypadków afty w jamie ustnej znikają samoistnie w ciągu jednego do dwóch tygodni. Jeśli jednak afty są bardzo duże, liczne, powodują silny ból, nawracają często, towarzyszą im inne objawy (np. gorączka, powiększone węzły chłonne) lub nie goją się po kilku tygodniach, należy skonsultować się z lekarzem stomatologiem. Lekarz może zlecić dodatkowe badania w celu ustalenia przyczyny aft i wdrożenia odpowiedniego leczenia.
Zapobieganie powstawaniu aft – profilaktyka
Chociaż nie zawsze można zapobiec powstawaniu aft w jamie ustnej, istnieje kilka sposobów, które mogą zmniejszyć ryzyko ich wystąpienia. Należy dbać o higienę jamy ustnej, używać miękkiej szczoteczki do zębów, unikać past do zębów zawierających SLS (Sodium Lauryl Sulfate), dbać o zrównoważoną dietę bogatą w witaminy i minerały, unikać stresu oraz wystrzegać się pokarmów, które mogą powodować alergie. Warto również unikać urazów mechanicznych błony śluzowej jamy ustnej.
Nawracające owrzodzenia – co warto wiedzieć?
U niektórych osób afty w jamie ustnej mają tendencję do nawracania. W takim przypadku warto skonsultować się z lekarzem, aby ustalić przyczynę problemu. Częste nawroty aft mogą być spowodowane przez ukryte infekcje, alergie pokarmowe, choroby autoimmunologiczne lub niedobory witamin. Wdrożenie odpowiedniego leczenia i zmiany w stylu życia mogą pomóc w zmniejszeniu częstotliwości występowania aft.
Dieta a występowanie aft
Odpowiednia dieta odgrywa ważną rolę w profilaktyce i leczeniu aft w jamie ustnej. Należy unikać pokarmów, które mogą podrażniać błonę śluzową jamy ustnej, takich jak ostre przyprawy, kwaśne owoce (np. cytrusy), alkohol i napoje gazowane. Warto natomiast spożywać pokarmy bogate w witaminy i minerały, szczególnie witaminę B12, żelazo i kwas foliowy. Dobrze jest również zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu.